NOBIEMBRE 19 (BIERNES):

MAAR-ARAKATTOTAK a nangtaldiap iti relok bayat ti panangisagsagana ti cashier iti bus ticketko. Agalas otson iti bigat. Madanaganak amangan no diak maabotan ti panangrugi ti dar-ayak a literary seminar-workshop. Naladawak a nakariing gapu iti nalaus a bannog ken puyatko iti napalabas nga aldaw gapu iti panangpilitko a panangileppas iti trabahok iti opisina tapno laeng sigurado a makadar-ayak.

Sumagmamano laeng dagiti pasahero ti Philippine Rabbit a nagluganak nga agpa-Ilokos. Manmano ti pasahero no kastoy a bigbigat. Nagtugawak iti akinsango a tugaw a dumna iti ridaw ti bus. Bayat ti panangur-urayko iti panagandar ti lugan, diak manen nalapdan ti nagpanunot iti nauneg. Diak mailibak nga adda dagdagsen ti riknak iti daytoy a panagbiahek. Kuna no saanakon a makadar-ay; inlibakko pay ketdin iti opisinami ti pudno a papanak tapno laeng palubosandak. Nupay didak koma talaga a palubosan, impingetko latta isu nga awan nabalinanda. Madama ngamin a tamtamingen ti opisinami ti agdama a problema nga inyuman kadakami dagiti emplado ti NAPOCOR ket siak ti nadutokan a mangsango kadakuada. Naituding nga iti kabigatanna (Nobiembre 20, 1999) ti pannakaangay ti press conference para iti union dagiti empleado. Ngem iti baet ti pannakaammok iti dakkel a responsibilidad a sangsanguek iti dayta nga aldaw ti Sabado, ad-adda a ti ragutko a dumar-ay iti seminar ti impangrunak

Nagandar met laeng ti lugan ket di nagbayag, pampanurnorenmin ti Bokawkan Road nga agturong iti Naguilian Road. Diak nalapdan ti nagsanamtek idi maabotanmi ti atiddog a trapik iti interseksion ti Abanao ken Naguilian Road. Bumper to bumper dagiti babassit ken dadakkel a lugan a pakairamanan ti bus a nagluganak. Addakamin iti sungadan ti Caltex Station nga agturong iti Naguilian Road idi bigla a simmeksek iti nagbaetan ti maysa a kotse ken ti mismo a nagluganak ti maysa a mini-bus nga agturong met laeng iti Ilokos. Nanakraad ti side mirror nga adda iti ridaw ti bus a naglugananmi. Nakitak ti pannakapilko daytoy.ta addaak iti mismo nga umuna a tugaw a dumna iti ridaw. Isardeng koma ti drayber ti luganmi ngem imsiagen ti mini-bus ta eksakto met nga isenias ti traffic police a mabalinmin ti mapan.

Addakamin iti Naguilian Road idi masalawmi ti mini-bus. Adda ilugluganna a maysa a pasahero. Inin-inayad ti draybermi a pinaabayan ti mini-bus sana inlukat ti automatic a rikep ti ridaw ti bus. Inungtanna ti drayber ti mini-bus sana kinuna a bayadan ti drayber ti nadadael a side mirror. Saan a nagustuan ti draybermi ti insungbat ti drayber isu a makaung-unget a nangiparada iti busmi iti igid. "Kayatmon sa ket ti saan a makaadak idiay Abra, torpe!" intabbaawna a kasta unay ti pungtotna. Sakbay a rimmuar daytoy, nasiputak ti panangisalikadna iti kalibre .45 a pistola nga innalana manipud iti bassit a kahon iti sikiganna. Nasiputanna ti panangpalpaliiwko kenkuana. Nagsabat dagiti matami idi taliawennak.

Makaunget ti rupana a dimsaag iti lugan. Nagtibbayoak amangan, kunak, no paltogannan ti drayber ti mini-bus. Sinaruno ti konduktor. Di nagbayag, kaduanan ti drayber ken ti konduktor ti mini-bus a napan nangkita iti side mirror a nadadael. Naalumamay ti boses ti drayber ken konduktor ti mini-bus a nagpadispensar iti draybermi. Kunada nga agbayadda laengen iti singkuenta ta makaammonton daytoy a mangpawelding. Saan metten a nakiriri pay ti draybermi, inawatna ti indiayada a singkuenta. Tinaldiapannak manen ti drayber kalpasan a naisublina iti kahon ti paltogna. Nadlawko nga uray gayam ti kaabayko a babai, sipsiputanna met ti draybermi. Simken ti saludsod kaniak no apay nga adda imet daytoy a paltog wenno talaga ketdi nga ipalubos ti management ti kompaniada a panagawitda iti paltog. Pangdepensada siguro iti bagida kadagiti hold-aper, nakunak laengen iti nakemko.

Saak laeng nakaanges iti nalukay idi madlawko a natalinaayen ti biahemi. Ngem sumalsallin latta ti nagduduma a rikna iti kaunggak. Ragsak ken liday. Maragsakanak ta iti umuna a gundaway, makaatendarak met laengen iti seminar-workshop a para kadagiti mannurat. Iti sabali a bangir, nalidayak ta makonkonsensiaak iti panangilibakko idiay opisinami iti pudno a papanak tapno aprobaranda laeng ti panag-leaveko.

Nasurok a lima nga oras ti biahemi. Nakariknaak iti iliw idi malabsanmi ti ilik a Sta. Lucia, Ilocos Sur. Nabayagen daydi naudi a panagbakasionko ditoy. Idi agsardengkami iti batog ti kalamayan iti Candon, inturturedko a dinamag iti drayber no mano pay nga ili ti labsanmi sakbay a makadanonkami iti Santa. Kalpasan ngamin ti Candon, diakon kabesado dagiti sumarsaruno pay nga ili.

Insardengdak iti mismo a sentro ti Santa. Apagdissaagko, dinamagko iti maysa a babai nga adda iti uneg ti bassit a grocery no yan ti Tabucolan. Idi maammuanna a dumar-ayak iti literary seminar, inturongnak a dagus iti yan dagiti nakaparada a traysikel. Nadlawko nga am-ammo dagiti amin nga umili ditoy ni Mr. (Jose) Bragado.

Sumagmamano laeng a minuto a tinaray ti traysikel ti lugar a papanak. Insardengnak a mismo ti traysikel drayber iti sanguanan ti ruangan ti balay da Mr. Bragado. Iti ruar ti gate, adda nakabitin a dakkel nga streamer a mangkabkablaaw kadagiti amin a tumabuno iti seminar.

Sinabatnak ni Mr. Bragado apaman a nakaunegak. Nagsiddaawak idi matakuatak nga am-ammonak. Amangan no naestoriadakon da Manong Cles (Rambaud ti BANNAWAG), nakunak laengen iti bagik. Apaman a naidissok iti maysa a suli ti salas ti bagko iti abay dagiti dadduma pay a gargaret dagiti immun-unan a delegado a simmangpet, inyam-ammonak ni Mr. Bragado ken ni Mrs. (Crispina) Bragado a kapisi-ti-pusona ken madama a mangtamtaming iti taraon dagiti delegado. Sililimed a dinayawko ni Mrs. Bragado ta uray nataenganen, agminar pay laeng ti kinapintasna.

Inawisdak a napan nakisango kadagiti dadduma pay a delegado a madaman a mangmangan. Agtutugawda iti maysa kadagiti concrete shed iti laud a paset ti solar iti igid ti baybay. Nabang-aranak idi malang-abko ti nalamiis a pul-oy ti angin-baybay. Nalawa ti solar, talaga a napintas a pakaangayan ti kastoy a taripnong, nangruna ket sangsanguem ti pakabuklan ti baybay.

Immuna nga inyam-ammodak kadagiti dua a babbalasang, da Marites (Bagaoisan) ken Veronica (Salvador). Iti abagatan a paset, naimas met ti pannangan dagiti lallaki a pattapattaek a delegado met laeng. Ni Mr. (Juan S.P.) Hidalgo (Jr.) ti immuna nga immasideg ken nakidinnakulap kaniak. Kas ken ni Mr. Bragado, nataraki pay laeng uray nataenganen. Simmaruno a nakidinnakulap ni Manong Daniel Nisperos ti Liwayway Publishing, Inc. Napaisemak idi maammuak nga isu gayam ti Daniel. Malagipko ngamin 'di suratna a naawatko agtallo a dominggon ti napalabas. "Apo Cecila Kuan," kunana ngamin ket medio madi ti panangbasak ta iti panangawagna kaniak iti "apo," kasla ngamin bakbaketanak la unayen. Ken no mabalin, diak kayat a madakamat ti kompleto a naganko ta madi iti panagdengngegko. Mas tagipintasek no ti birngasko wenno ti palayawko ti yawagda kaniak. "Makitakto laeng daytoy a tao," nakunak pay ketdi idi iti nakemko.

Naam-ammok met dagiti dadduma pay a delegado idi pormal a mairugin ti programa kalpasan ti pangaldaw. Adda pay sumagmamano a taga-media ngem pimmanawdaw kalpasan ti pangaldaw.

Ditoy a nangted iti atiddog a lektiur ni Apo Hidalgo maipanggep iti panagputar iti sarita. Imbingayna dagiti padasna kas mannurat. Pasaray bumallaet met ni Apo Bragado a mangibingay iti bukodna met a padas ken panirigan iti panagsurat iti sarita. Ngem di unay nakapaglektiur ni Apo Bragado ta idi panagmemeriendan, nagbalinen a waiter.

Kalpasan ti panagsarita dagiti beterano a mannurat, sinaggaysada met a pinagsao dagiti bagito a kas kadakami. Mabilbilang pay laeng ti maibalikasmi ta kas gagangay, agpipinnaliiwkami pay laeng. Pasado alas sienten idi ag-breakkami para iti pangrabii. Ditoy metten nga in-inut a naalami ti buelomi nga agiinnestoria. Intultuloymi ti nagtutungtong bayat ti pannangan.

Kalpasan ti pangrabii, nagrupogrupon dagiti delegado nga agtutungtong iti ruar. Naray-awak iti nadlawko a kinalabid ni Ferdinand Batalla, ti kaubingan siguro kadagiti delegado a lallaki. Es-estoriaenna kadagiti dua a babbalasang dagiti daniwna a naisubli kenkuana. Siuulimekak met a dumdumngeg iti tungtonganda. Sumungbatak laeng no adda saludsodenda.

Diakon naigawid ti riridepak idi makasepilioak. Diakon ingginggina ti pudot iti uneg ti kuarto. Matimtimudko ti katkatawa ken innestoria dagiti padak a delegado uray rabiin. Kayatko ti bumangon a mapan manen makiragup kadakuada ngem singirennakon ti bannog ken puyatko. Agsapan idi makariingak.

NOVEMBER 20 (SABADO):

Siak sa ti kasapaan a nakariing kadagiti delegado. Uppatkami a babbai iti kuarto. Simmangpet idi rabii ti grupo da Manang Tess (Marites Beņas) ti GUMIL Abra. Nagdiretsoak iti banio tapno agdigosak. Kinantiawankda da Mr. Bragado. Yaw-awisda nga innak tumapog iti baybay ngem imbagak nga ag-tako beach-ak laengen ta narigaten no malmesak.

Ninanam dagiti padak a delegado ti lamiis ti danum ti baybay bayat ti pananguraymi iti pamigat. Namrayak laengen a binuya ida. Mabutengak a tumapok ta awan makitak a salbabida.

Pasado alas otson idi mairugi ti workshop. Segun kada Apo Hidalgo, umuna a matratar ti sarita. Ti makadakes, ti saritak ti umuna a napilida a partien (kadagiti naitaripnong, awan ti makaammo a saritak daytoy no di siak laeng). Ngem sakbayna, impalawagda ti gandat ti pannaka-criticize ti sarita. Kunada a di koma agbalin nga agsargid dagiti mannurat iti pannaka-critisize ti saritada ta dakkel ti maitulong daytoy iti panagdur-asda kas mannurat.
Adu dagiti nadillaw ken naisingasing iti saritak. Inan-anusak nga insurat amin dagitoy. Inlingedko ti katawak idi saludsodenda no akinsarita iti na-chop-chop. Ngem diak naglibak. Diak nagbain a nangibaga a siak. Idi agsaludsodda, impalawagko ti gandatko no apay a kasdiay ti napilik a temna iti saritak. Pagpiaanna, saan a "naranggas" dagiti nangparti iti saritak. Saanda a kas iti es-estoriaenda a mangpasangit iti autor. Nupay kasta, nagsaganaak laeng. Isu a nangipundoak iti tissue iti sangok.

Bayat ti workshop, adda simmangpet a delegado. Naragsakanak idi malasinko. Ni Manong Charlie Pinto!

Nabayagen daydi naudi a panagkitami. Addaak sa pay la idi iti third year college. Nagkaadalankami idi iti University of Baguio. Sumagmamano a subject ti nagkaklaseanmi. Mabasbasak idin dagiti saritana iti BANNAWAG a nakaigapuan ti panagsinningedmi kas agpagayam. Ngem ti dakes ta, ne, agkabaw sa metten! Dinak pay ketdin malasin idi yam-ammok ti bagik kenkuana.

Nagtultuloy ti workshop agingga iti alas otso iti rabii. Naikawaak ta awan ti break a kadawyan a maar-aramid kadagiti miting nga at-atendarak. Adu ketdi ti nasursurok iti nagmalem a workshop, nangruna dagiti umno a wagas iti panagputar iti sarita ken daniw.

Saanmin nga intuloy ti workshop kalpasan ti pangrabii. Nagiinnestoriakami laengen. Ditoy a nadlawko a naiwagatmin ti binnain. Mayaten ti innangaw ken innestoria. Nagbalin a paset ti saritaan ti maipapan iti kultura dagiti nadumaduma a rehion. Kas delegado manipud iti Baguio ken kas mestista Igorota, pinadasko nga imbinglay kadakuada ti sumagmamano nga ammok maipapan iti kultura dagiti taga-Cordillera.
Parbangonen idi maburak ti ummong; maysamaysan ti nagturong kadagiti naisangrat a pagiddaanda.

NOBIEMBRE 21 (DOMINGO):

Uray apagkirem laeng ti turogmi, nasapakami amin a nagriing tapno marugian a dagus ti workshop sa ket daytoyen ti maudi nga aldawmi ditoy. Makumikom dagiti padak a delegado a mangbasbasa kadagiti nabati pay a matratar a sarita idinto a madukotanak met a mangsursurat iti daytoy a salaysayko. Pasaray ibaw-ingko ti imatangko iti taaw. Makaay-ayo ngamin ti kinangayed ti baybay.

Naituloy ti workshop kalpasan ti pamigat. Iti umal-aldaw, simmangpet ni Dr. (Onofrecia) Ibarra (chair ti Literary Seminar-Workshop ti GUMIL Filipinas) a nangted met iti makapasalibukag-rikna a mensahena. Ken sakbay a naggibus ti workshop, nangted met iti mensahe kadagiti delegado dagiti opisial wenno pangamaen ti gunglo a kas kada Apo Bragado, Apo Hidalgo, ken Apo Martin Rochina. Ti laeng imasna, saan a naikkan iti naan-anay a panawen dagiti delegado tapno mayebkasda koma met ti kaririknada maipanggep iti tallo nga aldaw a taripnong. Siak laeng a biang, adu ti nasursurok kadagiti mabigbig a beterano a mannurat iti Iluko, ken kadagiti padak a delegado nga aktibo met a nakipartisipar iti nasao a taripnong.

Kalpasan ti nabaknang a pangaldaw, naited dagiti sertipikomi a pinirmaan dagiti opisial ti GUMIL Filipinas ken GUMIL Greece. Naggrupo met dagiti amin a timmabuno tapno maalaan iti ladawan. Kalpasanna, panawenen ti pinnakada.

Pasado alas dosen (2 P.M. idi agsisina dagiti delegado. Maysamaysa nangdawat iti adresna iti tunggal maysa kadakami a babbai. Ket iti panangyem-empakek kadagiti gargaretko, nakariknaak manen iti liday--ngem saanen a kas iti liday a nariknak idi agturongak iti taripnong-- no di ket gapu ta nalpasen ti tallo nga aldaw a literary workshop a saan laeng a nagsakduak iti adal no di pay ket nakaam-ammuak kadagiti id-idoluek a mannurat ken nakapandayan ti pannakigayyemko kadagiti padak a mangsapsapul pay laeng iti bukodda a kaimudingan iti tay-ak ti Literatura Iluko.

Ngem patiek a saan a kompleto daytoy a salaysayko no diak maipeksa ti panagyamanko kadagiti papagayam ken mamanongko iti BANNAWAG a kas kada Manong Cles Rambaud, Prodie Padios, ken Danny Nisperos iti adu a suporta ken tulongda kaniak. No saan a gapu kadakuada, diak koma naikkan iti gundaway a nadar-ay iti workshop. Kasta met ken ni Manong Jimmy Agpalo a padak nga agnaed ita iti Baguio iti indiayana a tulong kaniak idi imbagak a kayatko a dumar-ay iti workshop.

Maikadua, ipeksak ti nalaus a panagyamanko iti GUMIL Filipinas ken GUMIL Greece iti panagtinnulongda a nangangay iti workhop. Sapay koma ta agtultuloy daytoy a gannuatda tapno adda pagsusuan iti adal dagiti agdadamo a kas kadakami.

Diminto met masubadan ti kinaanus da Apo Hidalgo ken Apo Bragado a nangsursuro kadakadami iti tallo a nagsasaruno nga aldaw. Diakto met malipatan ti kinaanus ni Mrs. Bragado a nangtamtaming iti taraonmi.

Kadagiti met raraemek a padak a mannurat a dimmar-ay, sapay koma ta saan a daydiay ti maudi a panagkikitatayo. Sapay koma ta awisendatayto manen ti GUMIL Filipinas ken ti GUMIL Greece no adda kakastoy a panagiinnadal tapno ad-adda pay a mapabileg ti gagartayo a mangsurot iti dana dagiti id-idoluentayo a mannurat.