Kas man la naigaggara, uliteg, ta iti Ilocos Sur—iti Sto. Nino Seaside, Tabucolan, Santa, Ilocos Sur— ti nakaangayan ti Maika-32 a Komperensia Nasional ti GUMIL Filipinas. Ket masapul nga umatenderak ta napaspasarakak ti nangabak iti kutit a gunggona iti Salip iti Sarita Para Kadagiti Agdadamo a Mannurat ti Patrons for Iluko Literature Association of California, U.S.A. Iti kano pagkokomperensiaan a mayawat dagiti gunggona. No diak kano mapan, ibabawida kano ti premiok! Diak la ketdi ipalubos, uliteg.

Ngem napardasak sa la unay nga agestoria, uliteg. Sublianta man daydiay pannakisalipko. Damok, uliteg, ti agputar iti sarita, ket damok met ti makisalip. Ammok nga ilugeslugesdak dagiti kalabanko ngem nakiga-sanggasatak latta. Nagarapaapak a mangabakak. Kunada man, uliteg, a ‘tay tao nga awan arapaapna, kasla kano kayo nga awan bugasna. Kas man la nagpakatak iti banniit iti rabii ket iti kabigatanna nga agsangatak.

“Ania met ti ammom, ‘ya, lakay!” panangub-ublag ni baket kaniak. “Sabali ti paglaingam!” kunana pay nga impaludip, sika. Ket naawatak lattan ti kayatna a sawen ta ngamin, addan walo a saringitmi.

Idi ipabasak ken ni baket ti saritak, makasuron pay. “Sus, talaga a dimo malipatan daydiay a babai!” kinunana. Daydi ngamin nagbalin a gayyemko a babai, isu ti impanaganko iti bida a babai iti estoriak.

“´Nia ketdin ni baket! Dika kadi agkastakasta. Siksika laeng ti adda ditoy barukongko!” kinunak met.

Ket idi maammuak a nangabakak ket impadamagko met ken ni baket, napanganga pay, uliteg! Sinapsapana pay a napan impadpadamag kadagiti kakabsatna a kakaarrubami met laeng. Di kad´ napaisemak iti nalimed.

Abril 28, 29 ken 30 ti pannakaangay ti komperensia. Biernes, Abril 28, alas singko iti malem idi agrubuatkami ken Apo Rudy Contillo ti Bannawag iti Viron Trans iti Cubao. Ni Apo Rudy ti kimmuyogak ta ammona ti usok-usok iti Ilocos Sur ta taga-Narvacan la ngarud. Maysa met kadagiti mapadayawan iti Salip iti Sarita ti Don Vicence Pacioles Awards for Iluko Literature. Padak met a kutit, uliteg.

Apagdisso pay laeng ti bukot ni Apo Rudy iti sanggir ti tugaw, naguroken daytoy. Napaisemak a nangkita kenkuana. Siak, naatap ti tuturogak ta magagaranak a mangbuya kadagiti buya a malabsanmi. Sayang laeng ta rabii ti panagbiahemi.

Alas dos iti parbangon idi makadanonkami iti Narvacan nga estasion ti bus. Naturogkamin iti balay da Tata Osong ken Nana Piling a dadakkel ni Apo Rudy ta kabatog ti estasion ti balayda. Naimasak ti naturog ket bigaten idi makariingak.

Impalawlawko a dagus dagiti matak idi makaimukatak. Makapabang-ar ti nabanglo a pul-oy. Rinaemko ti kinaulimek ti aglawlaw. Naikawaak. Saan a kas idiay Manila a naggapuak a nagduduma nga angot ti masur-obmo ken natiri ti aglawlaw.

Addaak iti kasta a kasasaad idi awagandak iti uneg. Idi laeng a nadlawko a maysa gayam a dakkel a restaurant ti nagturoganmi ken Apo Rudy. Ken kukua dagiti dadakkelna. Idi laeng met a nagam-ammokami ken Nana Piling. Awan ni Tata Osong ta napan kano idiay ili a naggatang kadagiti masapsapulda iti restaurant.

Kalpasan ti panagkapemi, inawisnak ni Apo Rudy iti balayda iti Quinarayan. Impapasko a pinalamiisan ti nabaran a bagik iti banioda. Idi makadigoskami, inruar ni Apo Rudy ti electric guitarna. Idi laeng a matakuatak a nalaing gayam a gumitara. Ken segun kenkuana, dati kano a composer dagiti kanta nga Ilokano. Adda kano pay sumagmanano a kinomposna a kanta ni Vhen Bautista, ti nalatak a kumakanta iti Kailokuan.

Sakbay a nagpa-Tabucolanmi, impasiarnak ni Rudy iti sentro ti Narvacan. Naglugankami iti traysikel ti kabsatna, ni Roy. Ni met laeng Roy ti nangdrayb iti traysikel. Intudotudo ni Apo Rudy ti munisipio a kaabay ti pagdadaponanda. Nagpaitulodkami pay a napan iti tanem ti anakna (anak ni Rudy). “Kasla immayka met nakiminatay idin ta immaymo metten sinarungkaran ti tanem ‘toy anakko,” kinunana kaniak.

Manipud iti kamposanto, nagpaitulodkamin idiay Tabucolan. Natukay ti panagraemko iti nawatiwat a kalsada a naiban-uyat iti igid ti baybay ken igid ti bantay. Nasangpetanmi a madaman ti seminar ngem adu pay met laeng dagiti padami a delegado nga agsangpet. Addan dagiti am-ammok a nalatak a mannurat. Kas kada Apo Honor Blanco Cabie, Apo Juan S.P. Hidalgo Jr. Apo Cles B. Rambaud. Apo Arnold Pascual Jose. Apo Daniel Nisperos, Apo Herman G. Tabin. Ken siempre, ni Apo Jose A. Bragado a presidente ti GUMIL Filipinas.

Apagbaddekko pay laeng iti seminaran, nariknakon ti ayat a naiballaballaet iti tunggal maysa kadakami. Nupay daytoy ti damo a pannakikomperensiak iti GUMIL, nariknak a saanakon a sabsabali kadagiti padak a delegado a damo met a makakita kaniak.

Sa iti entablado, mabasa pay daytoy: Welcome to the 32nd National Conference and Literary Seminar-workshop of GUMIL Filipinas! Ket iti panangsarabo ni Apo Bragado kadagiti delegado, nariknak a kasla ama a mangur-urnos kadagiti annakna a pakaibilangakon, uliteg. Nasayaat gayam no makikomperensia ti maysa a mannurat, kinunkunak man, uliteg.

Adda pay dagiti nalatak a politiko iti Ilocos Sur nga immay a kas ken ni Apo D.V. Savellano, bise gobernador ti Ilocos Sur. Insunona gayam ni Gob. Chavit Singson a guest speaker koma ngem di nakadar-ay. Idi agkiddaw ni Apo Bragado iti tulong ti probinsia tapno adda pangbangon ti GUMIL iti opisinana, kinuna ni Apo DV, abalayan: “Don´t underestimate the governor of Ilocos Sur!” Ania ket a palakpaken dagiti delegado, uliteg.

Iti daytoy met laeng nga aldaw a nakitak ni Apo Editor Dionisio S. Bulong ti Bannawag. Adda pay da Dr. Godofredo S. Reyes ken Dr. Dedicacion Agatep-Reyes. Isuda ti nangidonar iti lote a pakabangonan ti opisina ti GUMIL. Masarakan ti lote iti Suso ni Aran Beach Resort iti Sta. Maria, Ilocos Sur—-iti abagatanen ti Narvacan. Iti daytoy met laeng nga aldaw nga inyawatda dagiti papeles ti panagdonarda ken ni Apo Bragado iti imatang dagiti kaduana nga opisial ti gunglo.

Kamalmanna, adda naangay nga on-the-spot writing contest iti daniw ken salaysay. Ngem dikamin nakipartisipar ken Apo Rudy, uliteg, ta inawisnakami ni Apo Cecilio Tenoso, mannurat met iti Bannawag, a mapan idiay balayda iti Sto. Domingo, I.S. Naglugankami iti kotsena a Toyota. Manen, rinaemko ti nawatiwat a kalsada a dinaliasatmi nga agpaamianan. Iti ngamin igidna iti laud, baybay; iti igidna iti daya, bambantay. Intudtudo ni Apo Tenoso dagiti nalabsanmi a lugar. Dita ti Ora a pinuoranda idi, kinuna idi lumabaskami iti ili a Bantay gayam ti naganna. Intudona pay ti munisipio ti Santo Domingo sakbay a tinurongmi ti kalsada nga agpa-Cabigbigaan a barangayda.

Nakadanonkami iti balayna. Nadlawko a dagus, uliteg, nga adda kabaelan iti biag ni Apo Tenoso ta kasla mansion ti balayna iti kadakkelna. Nagtutugawkami iti nalawa a salasda. Nagpaala ni Apo Tenoso iti inumenmi a Grande. Nagpulotankami iti bunga ti mangga. Ta pudno, uliteg, no ti kaadu ti mangga iti lugarda, napalalo. Pannakaaladda!

Uray la agbitbituenen ti panagkitami ken Apo Rudy iti agsublikami iti Tabucolan. Impurosannakami pay ni Apo Tenoso iti bunga ti mangga idi agawidkami. Gimmatangkami pay ken Apo Rudy iti sarguelas iti nalabsanmi nga aglaklako iti igid ti kalsada. Malemen idi makadanonkami iti Tabucolan. “Ne! Addan dagitay aguliteg!” inkantiaw da Apo Arnold ken Apo Daniel. Nagkakatawakami.

Idi agangay, adda nangkablaaw kaniak a taga-Cagayan kano. “Sika ni Apo Alfredo Garcia Padios a mabasbasami ti dandaniwna no kua, manong?” sinaludsodna.

“Wen, awan sabali, ading, no di ‘toy numo,” insungbatko.

Nagbangbangir man ti isemko, uliteg, ta imbagana ketdin a naguguapo kano ni Apo Prodie Gar. Padios, ti buridekmi a tallo nga agkakabsat.

“Naimbag man ta immayka, kabsat, ta naam-ammodaka iti personal,” kasta met ti kuna ti dadduma a naam-ammok. “Impagarupmi no ti mabasbasami ti dandaniwna nga Alfredo, isu met laeng ti Prodie.”

Kasta man met laengen ti kuna dagiti nakaikamangan ni Vhen Bautista idi agaammokami. Napanmi ngamin binisita ken Apo Rudy da Vhen. Ni Vhen ngamin ti starring nga agkanta iti maikadua ken kangrunaan a rabii ti komperensia. Impagarupda kano met a maymaysa ti Alfredo ken Prodie.

Kunam man, uliteg, dagus a naamirisko a dakkel ti nagimbagan ti pannakikomperensiak ta nalawlawagan daytoy a banag. Ngem apay ngata a kunada daydiay, uliteg, ket nalalaingak kano met nga agdaniw ngem ni Prodie? Ala, dimonton idandanon daytoy iti kabsatko, uliteg.

Iti panagawidmi ken Apo Rudy a naggapu iti balay dagiti nakaikamangan ni Vhen (da Engr. Rey Canto ken Marilou Canto), dimmagaskami iti restaurant da Tata Osong a tatang ni Rudy tapno mangrabiikami. Ayna, dayawek man ti luto ni Tata Osong nga aw-awaganda iti dinakdakan. Uray la a sililimed nga inikkatko ti butones ti pantalonko, uliteg, ta nagbukirad pati pusegko iti bussogko.

Rabii ti Sabado, Abril 29. Iti daytoy a rabii nga awatenmi ti plake ken premiomi a nangabak iti pasalip ti Patrons. Adda nerbiosko idi, uliteg, ta amangan no pagdiskursuenda ti umawat iti pammadayaw. Numona ket diak ammo ti agdiskurso. Ngem nabang-aranak idi kasla awatenmi lattan a mama ti premiomi. Adda nalimed a panagyamanko iti emcee idi.

Kalpasan ti aktibidad iti dayta a rabii, nagkuyogkami manen ken Apo Rudy. Napasurotmi pay ni kasinsin nga Herman Garcia Tabin. Kasinsin ti awagmi kenkuana, uliteg, ta agpareho a Garcia dagiti nanangmi. Nakikalugankami kada Vhen.

Kabigatanna (Domingo), nasapakami a nakariing. Nagkapekami nga immuna sakbay a napankami nagsamba iti kapilia ti Iglesia ni Cristo iti Narvacan. Kalpasanna, nagturongkamin iti Suso Beach. Nayeskediul ngamin a ditoy ti pagkikitaan dagiti mannurat ta iti daytoy nga aldaw a maipisok ti time capsule ti GUMIL Filipinas iti lotena nga indonar dagiti agkaingungot a Doktor ken Doktora Reyes. Nadanonmin dagiti dadduma nga opisial ken kameng ti GF. Dinakulapmi ni Doktor Reyes. Kalpasanna, napankamin iti lamisaan a panganan nga itay pay laeng a nakasagana. Ditoy manen a naramanak ti kail-iliwko a mayubyob a kilawen. Kalpasan ti pannangan, napankamin iti lote ti GF. Nagpipiktiurkami ditoy. Kalpasanna, nagsublikamin iti Tabucolan. Ngem diakon napan dimngeg kadagiti napusgan nga agsarita. Tinurongko ketdi ti mangaw-awis a baybay. Ammom, uliteg, nabayagen nga arapaapko ti agdigos iti baybay.

Kalpasan ti pangaldaw, pinnakada daytan. Dinnakulap, kanigid-kanawan. Sakbay a timmalikudak, tinaldiapak pay naminsan ti baybay. Iti panunotko, naipeksak ti panagyamanko iti Patrons for Iluko Literature Association of California, U.S.A. ta babaen iti pasalipda a nakaigasatan ‘toy numo, uray kutit laeng, napadasak met laeng ti naki-GUMIL.

Eksakto nga alas dosen iti aldaw idi maipalugannakami ni Apo Rudy (nga ulitegko) ken nagbalin a ninongko iti komperensia. Kaduak ni Kasinsin Herman Tabin. Ngem sakbay a simrekkami iti terminal ti Viron, tinaldiapak pay namisan ti restaurant da Nana Piling ken Tata Osong. Ayna, uliteg, nupay nabiitkami pay a nangaldaw, nagkiraos manen ti tianko ta nalagipko ketdin ti dinakdakan ni Apo Osong!